Luchtvaartonderzoek houdt vliegherrie buiten beeld, waarschuwt GGD
Nieuwe richtlijnen voor onderzoek naar de kosten van de luchtvaart schieten tekort, zeggen de GGD’en. Geluidsoverlast telt te weinig mee.
Geluidshinder door vliegverkeer dreigt zwaar onderschat te worden in onderzoek naar de kosten van de luchtvaart. Volgens nieuwe landelijke richtlijnen voor zulk onderzoek wordt vliegherrie pas meegerekend als die gemiddeld over een heel jaar de 50 decibel overstijgt. Wereldgezondheidsorganisatie WHO adviseert om 45 decibel als grenswaarde te nemen, en dat zou ook in kosten-batenanalyses van de luchtvaart het uitgangspunt moeten zijn.
Die ‘dringende oproep’ doen alle GGD’en (verenigd in GGD GHOR Nederland) in een brief aan minister Mark Harbers van infrastructuur. Voor de nachten vindt de WHO dat er al bij 40 decibel geluidsbeperkende maatregelen nodig zijn. Maar ook onder die WHO-grenswaarden doen zich al ‘ernstige hinder en slaapverstoring’ voor, schrijft de branchevereniging van GGD’en, en dat brengt voor gezondheidsrisico's met zich mee.
In euro's uitgedrukt
De GGD’en reageren op de Werkwijzer die het ministerie van infrastructuur heeft laten opstellen voor zogeheten maatschappelijke kosten-batenanalyses, specifiek voor de luchtvaart. In zo'n analyse wordt alles wat een vliegveld kost en oplevert zoveel mogelijk in euro's uitgedrukt, niet alleen de harde economische kant, maar bijvoorbeeld ook de kosten voor het milieu.
Die Werkwijzer is opgesteld door economisch onderzoeksbureau SEO. Dat koos ervoor om geluidsoverlast pas vanaf 50 decibel als kostenpost mee te tellen, omdat er geen wetenschappelijk onderbouwde methode bestaat om geluid onder die grens in geldbedragen te vertalen. Daarvoor moet eerst nader onderzoek gedaan worden, stelt SEO.
De GGD’en bestrijden dat. Engels onderzoek heeft jaren geleden al geleid tot een methode voor het ‘monetariseren’ van geluid, en die wordt door de Britse overheid ook al toegepast. Er is geen enkele reden om die methode niet ook in Nederland te gaan gebruiken. Nu dreigt een groot deel van de geluidshinder economisch buiten beeld te blijven, schrijven ze aan Harbers. Wetenschappelijk directeur Carl Koopmans van SEO wil niet reageren op de kritiek; dat laat hij aan de minister over.
‘Luchtvaartvriendelijk’
De kritiek van de GGD’en staat niet op zichzelf. Andere bureaus met ervaring op het gebied van maatschappelijke kosten-batenanalyses hebben erop gewezen dat de SEO-methode zo gunstig uitpakt voor de luchtvaart dat de uitkomst van elke analyse al bij voorbaat lijkt vast te staan: meer vliegen betekent meer welvaart. Critici noemen de Werkwijzer niet zozeer ‘luchtvaartspecifiek', maar ‘luchtvriendelijk'.
Volgens de critici worden vooral de kosten van extra reistijd bij krimp van de luchtvaart sterk overdreven. SEO zelf heeft zijn eigen Werkwijzer al toegepast op vliegveld Maastricht en kwam voor de kostenpost reistijd uit op een bedrag dat vijf keer zo hoog was als in een eerdere analyse door een ander bureau, NEO Observatory. Die extra reistijd weegt zwaar mee in het geheel van de analyse - maar desondanks viel de SEO-analyse voor vliegveld Maastricht ongunstig uit.
De Tweede Kamer spreekt later deze maand over de Werkwijzer. Die kwam er dankzij een motie van D66 en de ChristenUnie. Zij wilden ‘eenduidige’ richtlijnen, zodat niet over elk nieuw rapport discussie zou ontstaan. “Die motie vroeg om een standaard die de verschillen in wetenschappelijk inzicht zou overstijgen”, zegt Walter Manshanden van NEO Observatory. “Je kunt alvast concluderen dat dat niet gelukt is.”
Lees ook:
Voor het ministerie staat bij voorbaat vast: luchtvaart bevordert de welvaart
Luchtvaart is goed voor de welvaart. Dat is al bij voorbaat de conclusie van elk onderzoek dat uitgevoerd wordt volgens nieuwe richtlijnen van het ministerie van infrastructuur, zeggen meerdere onderzoeksbureaus.
Bron: Trouw, 3 februari 2022