Videoverslag politiek debat toekomst luchtvaart

Debat op emotie over toekomst Zestienhoven onderstreept urgentie nog ontbrekende MKBA

Nadert luchthaven Rotterdam The Hague Airport (RTHA) dan toch écht haar einde? Als je het Grote Luchtvaardebat gisteravond in de Rotterdamse bieb bijwoonde, zou je kunnen denken van wel. Maar uitgerekend twee partijen die roet in het eten kunnen gooien van de partijen die de luchthaven willen omkatten tot groene woonwijk, waren gisteravond niet aanwezig.

Bekijk hier de video

Afgezien van een dissident geluid van de fractievoorzitter Ellen Verkoelen van 50PLUS, die niet expliciet tegen sluiting is maar vreest dat de groene woonwijk een hoogbouwwijk wordt, was het verkiezingsdebat over de toekomst van Zestienhoven niet echt een debat, omdat de VVD ontbrak.

De VVD is voorstander van voorzetting van de luchthaven in haar huidige vorm, viel eerder te lezen op Stadszaken. Het standpunt van Leefbaar Rotterdam – met afstand de grootst partij in de Maasstad – blijft ongewis. Eerdere vragen over de luchthaven beantwoordde de volkspartij niet en ook gisteravond lieten de Fortuynisten verstek gaan.

Groene woonwijk

De resterende aanwezige partijen – GroenLinks, CDA, D66, PvdA, PvdD, Bij1 en de ChristenUnie (CU) waren het over één ding eens: de luchthaven kan in haar huidige vorm niet blijven voortbestaan.

Van te voren postte Gerben van Dijk, nummer twee op de lijst van de ChristenUnie, een filmpje op twitter waarin hij verklaarde dat Zestienhoven moet ‘sluiten, sluiten, sluiten’ en – getooid met bouwhelm – we op de vrijkomende ruimte moeten ‘bouwen, bouwen, bouwen’.

Maar het plan van GroenLinks, dat in de polder aan de noodflank van de Maasstad een groene woonwijk wil bouwen voor 10.000 huizen en innovatieve werkgelegenheid, wordt niet door elke partij als alternatief omarmd.

CDA-fractievoorzitter Wil Ségers hamerde erop dat het ‘afgelopen moet zijn’ met de lobby van de luchtvaarsector en wil dat de luchthaven sterk inkrimpt. Maar zijn standpunt over de alternatieve invulling wil hij pas bepalen nadat er een uitgebreide maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) is uitgevoerd. En uitgerekend zo’n MKBA gaat het huidige gemeentebestuur uit de weg. VVD-woordvoerder economie Dieke van Groningen verklaarde eerder op Stadszaken niet veel te zien in een MBKA. Juist zo’n onderzoek zou – met al haar tekortkomingen – een evenwichtiger debat mogelijk maken, waar gisteravond vooral de emotie nog de overhand had.

Rotterdam: geen onbereikbaar eiland

Die leemte op de ratio werd gelukkig ingevuld door Follow The Money-journalist Ties Joosten, auteur van het onlangs verschenen boek ‘De Blauwe Fabel’ over KLM. Die titel weerspiegelt volgens hem de ‘droomwereld’ die de luchtvaartsector en KLM ons voorspiegelen. Volgens hen zouden de luchtvaart en Schiphol als spin fungeren in een wijdverbreid internationaal netwerk waar onze economie op drijft. Dat narratief is in elk geval erg effectief geweest, waardoor KLM meermaals door de overheid is gered.

De gespreksleider bracht een voorbeeld van de Ugandese nationale luchthaven, dat na een forse uitbreiding veel meer toeristenverkeer naar zich toetrok. Daarmee kreeg de economie van het land een impuls. Geïsoleerde gebieden zijn volgens onderzoeksjournalist Joosten veel afhankelijker van een luchthaven dan een gebied dat goed ontsloten is.

‘Rotterdam is geen onbereikbaar eiland’, onderstreepte hij. Daarnaast zijn er volgens Joosten vele redenen waarom een bedrijf zich in Rotterdam zou willen vestigen zoals de goede arbeidsmarkt, goede scholen, de aanwezigheid van andere bedrijven. Dergelijke agglomeratie-effecten zijn in Uganda minder aanwezig zijn. Schiphol ligt bovendien om de hoek. Rotterdam heeft echt geen eigen luchthaven nodig, besloot Joosten.

Emotie voert de boventoon

Maar hij constateerde ook dat Rotterdam altijd last heeft van een soort Calimerocomplex. ‘Amsterdam heeft een grote luchthaven en dat willen wij ook. Dat is een emotie die heel sterk is en niet per se rationeel.’ Zijn les: je mag best trots zijn op je luchthaven, maar scheidt emotie van feiten.

Joosten gebruikt het klimaat als belangrijkste motivatie om te pleiten voor krimp van de luchtvaart, waar ‘groei, groei, groei’ altijd het adagium is geweest. Dat is ook de primaire lijn waarop de meeste aanwezige partijen zitten. Luchtvaart is slecht voor het milieu en moet inbinden.

Het ging niet zozeer over de vraag waar hinderfuncties als de luchthavens plaatsen. Er was wel oog voor de lasten voor omwonenden. Die waren dominant aanwezign in het publiek, afgezien van de bewonersgroep ‘vrienden van Rotterdam-The Hague Airport’. De groep roert zich op Twitter, maar was er gisteravond niet bij.

De bewoners beklaagden zich over de manier waarop er met hun meldingen over geluidsoverlast wordt omgegaan, waarin het beeld doorsijpelt van een sector die klachten niet echt serieus neemt en toch altijd de hand boven het hoofd wordt gehouden. Schiphol groep is eigenaar van RTHA. En volgens Joosten gebruikt Schiphol RTHA voor toeristenvluchten, zodat Schiphol maximale ruimte heeft om KLM’s businessmodel (transfers) te kunnen faciliteren. Uitgerekend die toeristenvluchten stroken niet met het ooit beoogde doel van RTHA om vooral een zakenvliegveld te zijn.

Duurzame luchtvaart?

Duurzaamheid en luchtvaart zijn onverenigbaar, vonden de partijen op de meest linkse flank. CDA en D66 lijken meer vertrouwen te hebben in de belofte van innovatie. Voor de uitkomst van het debat maakt het niet veel uit, dat ging amper over de eventuele baten van de luchthaven voor de Rotterdamse economie.

Waar de VVD tegenover Stadszaken beweerde dat RTHA ‘duizenden directe banen’ oplevert, claimde een deelnemer in het publiek dat het slechts om 170 banen gaat op de luchthaven. Een oude MKBA uit 2015 waarin diverse groeivarianten naast elkaar werden gelegd, repte van 978 fte als direct werkgelegenheidseffect. Maar is dat voldoende grond om de luchthaven overeind te houden, als je op de ruimte die na sluiting vrijkomt ook nieuwe werkgelegenheid kunt toevoegen?

Tijd voor een MKBA

CDA’er Ségers weigerde na herhaalde oproep het woningbouwplan van GroenLinks te omarmen, niet alleen om omdat ‘zijn’ CDA de eerste zou zijn geweest die de discussie over de luchthaven zou hebben aangekaart. Hij bleef benadrukken dat hij een discussie op basis van ratio wil voeren voor hij een alternatief plan omarmt. Tijd dus voor een MKBA. 50PLUS-fractievoorzitter Verkoelen benadrukte tot slot dat zij een open debat wil met álle partijen, ook met omwonenden die niet tegen de luchthaven zijn.

Bron: Stadszaken, 2 maart 2022