Vliegverkeer verantwoordelijk voor enorme pieken ultrafijnstof
Recentelijk is op twee plekken vlakbij vliegvelden onderzoek gedaan naar de concentratie van het gevaarlijke ultrafijnstof. De uitkomsten zijn (opniew) zeer verontrustend.
Dit bevestigde hoogleraar toxicologie professor Paul Borm dinsdagavond aan een groep omwonenden van vliegveld Beek bij Maastricht. Daar werden in de tuinen van omwonenden concentraties gemeten tot 800.000 deeltjes per kubieke centimeter.
“De gangbare norm voor blootstelling aan ultrafijnstof is 20.000 deeltjes per kubieke centimeter. Bij grote bedrijven die ik adviseer, gaan alle bellen rinkelen als er meer wordt gemeten. Er bestaat helaas nog geen norm voor piekblootstelling”, zo tekende dagblad De Limburger de uitspraak van Borm op tijdens de bijeenkomst.
Gemiddeld werden in het gehucht Schietcoven naast het vliegveld pieken gemeten van 10.000 deeltjes, maar regelmatig treden pieken op van 200.000 deeltjes per kubieke centimeter.
Afmeting van ultrafijn stof ten opzichte van PM2,5 en PM10. In één PM10 deeltje (blauw) passen vier PM2,5 deeltjes (rood). In één PM2,5 deeltje passen in de lengte tenminste 25 ultrafijne deeltjes (groen). In werkelijkheid passen er veel meer ultrafijne deeltjes in, omdat het bolvormig is (illustratie: RIVM)
Astma-aanvallen
“Onderzoek naar de invloed van kortdurende blootstelling aan ultrafijnstof geeft aanwijzingen voor nadelige effecten op het hart- en vaatstelsel en op de luchtwegen, zoals veranderingen in het hartritme en astma-aanvallen”, aldus de hoogleraar.
De Gezondheidsraad waarschuwde eerder al voor de effecten van langdurige blootstelling aan hoge concentraties ultrafijnstof. Het risico op hart- en vaatziekten groeit en er zijn duidelijke aanwijzingen voor een verhoogde kans op luchtwegaandoeningen en voor een negatieve invloed op de groei van de foetus.
De waarschuwingen van de Gezondheidsraad werden vorig jaar bevestigd in een rapport van het RIVM. Daarin werd ook gewezen op ademhalingsproblemen bij kinderen als gevolg van het ultrafijnstof rond Schiphol.
Tot 800.000 deeltjes per kubieke centimeter gemeten bij vliegveld Beek, terwijl alles boven de 20.000 alarmbellen doet afgaan (illustratie: bureau DGMR)
Modernste toestellen het ergst
Opvallend in het Limburgse onderzoek is dat juist de modernste toestellen zorgen voor de grootste pieken. Zo werd de piek van 800.000 deeltjes veroorzaakt door een Boeing 737 Max, om andere redenen ook wel de ‘killerjet’ genoemd. Enkele jaren geleden vielen twee van deze toestellen vlak na de start uit de lucht vanwege een technisch probleem. Daarbij kwamen in totaal 346 mensen om. Het toestel werd daarna lange tijd aan de grond gehouden.
Ultrafijnstof werd recentelijk ook gemeten in de buurt van vliegveld Zestienhoven bij Rotterdam. Daar stond het meetpunt verderaf van de startbaan, zo’n kilometer vanaf het eind van de startbaan. Toch meette DCMR daar pieken tot 83.000 deeltjes per kubieke centimeter – ruim boven de grens waarop volgens professor Borm alle alarmbellen moeten gaan rinkelen.
“Vlak na een start of landing is de gemiddelde bijdrage van vliegtuigen aan de ultrafijnstofconcentratie tot 35 procent van het totaal. Dit houdt 10 tot 15 minuten aan. Dit gebeurt regelmatig in het drukke seizoen”, aldus het rapport van de milieupolitie DCMR.
Iedere vliegtuigpassage te zien
De meetlocatie nabij Rotterdam ligt ingeklemd tussen de snelwegen en kent ook fijnstof van de industrie in het Botlekgebied. Desondanks zijn de vliegtuigpassages goed waar te nemen in de metingen.
Voor zover bekend zijn de Rotterdamse resultaten niet gekoppeld aan het type vliegtuig, zoals in Beek wel gebeurde. Dat is jammer, omdat zo een bevestiging had kunnen volgen van de verschillen tussen oude en nieuwe toestellen.
Metingen in de Rotterdamse wijk Schiebroek toonden hoge concentraties ultrafijnstof aan als gevolg van het vliegverkeer (illustratie: Sensornet)
Eerder werd ook door het gespecialiseerde bedrijf Sensornet gemeten, middenin de Rotterdamse woonwijk Schiebroek. Toen werden pieken aangetoond tot maar liefst 100.000 deeltjes per kubieke centimeter, een veel hogere concentratie dan nu is vastgelegd door DCMR. De wijk ligt ongeveer anderhalve kilometer verwijderd van de startbaan en niet eens in het verlengde ervan.
Vuile kerosine paar cent goedkoper
Nu de waarschuwingen van de Gezondheidsraad zijn bevestigd in alarmerende rapporten over ultrafijnstof door achtereenvolgens RIVM, Sensornet, DGMR en de Rotterdamse milieupolitie DCMR, lijkt het een kwestie van tijd voordat de overheid moet stoppen met wegkijken en het voorzorgsbeginsel toepast om omwonenden te beschermen. De tijd van ‘we weten er nog zo weinig van’ is nu wel voorbij.
De vliegindustrie zou de uitstoot van ultrafijnstof makkelijk kunnen terugdringen door over te gaan op een betere kwaliteit kerosine, met minder ringvormige koolstofverbindingen en zwavel erin. Die kerosine is echter een paar cent per liter duurder, maar bevat ook weer wat meer energie, waardoor de meerkosten nog lager uitvallen. Toch kiest de vliegindustrie nog steeds voor de vuilere variant.
Behalve het gevaarlijke ultrafijnstof stoot het vliegverkeer ook grote hoeveelheden kankerverwekkende stoffen uit boven woonwijken, zo bleek onlangs uit een onderzoek van TNO. Minister Harbers zegt vervolgonderzoek af te wachten voordat hij conclusies wil trekken.
Gerelateerd: Vliegtuigbijdrage aan de concentraties ultrafijnstof
Bron: SchipholWatch, 8 juni 2023