300 man in een Boeing? ‘Voor de anderhalvemetersamenleving is de morele onderbouwing nu vervallen’
De overheid noemt de veiligheid aan boord een zaak van de luchtvaartsector zelf.
Wat is goed handelen? In de rubriek Nieuw Moreel Peil onderzoekt Peter Henk Steenhuis met een deskundige ethische vragen uit het coronatijdperk. Vandaag: vernietigt vliegen de moraal van de anderhalvemetersamenleving?
Afgelopen week bleek dat passagiers in vliegtuigen geen afstand tot elkaar kunnen houden. De overheid noemt de veiligheid aan boord een zaak van de luchtvaartsector zelf. In de lucht gelden kennelijk andere coronaregels dan op de grond. Hierdoor ontstaat een Nieuw Moreel Peil (NMP): Als de luchtvaart zich niet aan anderhalve meter afstand hoeft te houden, vervalt elk moreel argument voor de anderhalvemetersamenleving.
Als de luchtvaart zich niet aan anderhalve meter afstand hoeft te houden, vervalt elk moreel argument voor de anderhalvemetersamenleving.
Stadsgeograaf en columnist Cody Hochstenbach vermoedt dat de anderhalvemetersamenleving sowieso niet lang stand zal houden: “Er worden nu te veel stedelijke functies de nek omgedraaid. Als je met dertig man in een theater mag zitten, kan dat op den duur financieel niet uit. Dat geldt ook voor het Concertgebouw, voor poppodia, voor restaurants, bioscopen. Bovendien is de charme van de stad de spontaniteit ervan: je stapt ongepland een kroeg binnen en blijft er de hele dag zitten. Met de verplichting om te reserveren verdwijnt ook die spontaniteit.”
Afbeelding slechts ter illustratie, maakt geen onderdeel uit van het artikel
“Een andere functie van de stad is dat mensen die niet gehoord worden, die onderdrukt worden, zich er kunnen laten horen. Dat hebben we afgelopen weken gezien rondom Black Lives Matter. Ik stond zelf op de Dam en maakte me ook zorgen over de impact die de demonstratie kon hebben op de verspreiding van het virus. Dat is een afweging: ik en vele anderen maken zich klaarblijkelijk nog meer zorgen over andere zaken, in dit geval structureel racisme. Maar het viel me op dat de morele verontwaardiging over de demonstratie groter was, veel groter, dan over de uitzonderingspositie die het vliegverkeer weer krijgt toegeworpen. Dat vind ik wrang.”
het viel me op dat de morele verontwaardiging over de demonstratie groter was, veel groter, dan over de uitzonderingspositie die het vliegverkeer weer krijgt toegeworpen. Dat vind ik wrang.
Het is geen uitzondering dat de luchtvaart een uitzondering is
“Schiphol mag altijd iets meer dan andere sectoren. Als Schiphol te veel geluidsoverlast veroorzaakt, zoeken ze naar nieuwe rekenmethodes, waaruit blijkt dat ze keurig binnen de norm vallen. De luchtvaart betaalt geen kerosinebelasting en krijgt daarnaast nog allerlei belastingvoordelen in de schoot geworpen. En dan vergeten we nog dat de werkelijke kosten van het vliegen, vanwege de opwarming van de aarde, niet worden verrekend in de ticketprijzen. Het is geen uitzondering dat de luchtvaart een uitzondering is.”
Het is geen uitzondering dat de luchtvaart een uitzondering is
“Wie profiteert van deze uitzondering? Het is een misvatting te denken dat dit alle Nederlanders zijn. In 2016 was acht procent van de bevolking verantwoordelijk voor veertig procent van alle vliegbewegingen. Bijna de helft van de mensen vloog niet; niet vanwege vliegschaamte, maar omdat ze te weinig geld hebben om te reizen. Hoewel de tickets goedkoop zijn, is vliegen nog steeds iets voor de hoger opgeleiden. De uitzonderingspositie komt de bovenlaag van de maatschappij ten goede.”
“Dit is moreel niet te verantwoorden. We moeten een reality check uitvoeren: de uitzonderingspositie van Schiphol wordt gerechtvaardigd met het argument dat de luchtvaart onmisbaar is voor onze open, op export gerichte economie. Klopt dit? Er komen steeds meer signalen dat de werkelijke kosten van het vliegen niet opwegen tegen de baten.”
Dat betekent niet dat het meteen slim is om de maatregelen te laten varen
“Terecht vragen culturele centra, horeca, tal van ondernemingen zich af waarom zij dertig mensen binnen mogen laten, terwijl er wel 300 man in een Boeing worden gepropt, en KLM eerder en meer steun heeft ontvangen dan andere organisaties.”
“De morele onderbouwing voor de anderhalve meter samenleving is nu komen te vervallen. Dat betekent niet dat het meteen slim is om de maatregelen te laten varen, want dan vergroot je de kans op nieuwe uitbraken. Een morele rechtvaardiging van een maatregel zegt niets over het praktisch nut ervan. Maar als het ontbreken van een morele rechtvaardiging ervoor zorgt dat maatregelen niet langer worden nageleefd, is het wel logisch om te kijken waardoor dat komt.”
Cody Hochstenbach is stadsgeograaf, en werkzaam als postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. In 2017 promoveerde Hochstenbach cum laude met zijn proefschrift Inequality in the gentrifying European city.
In de rubriek Nieuw Moreel Peil (NMP) stelt filosofieredacteur Peter Henk Steenhuis allerhande ethische vraagstukken aan de kaak die tijdens de coronacrisis opborrelen.
Bron: TROUW, 13 juni 2020