Jan Hanlo had gelijk: het is nooit meer stil in Nederland

Wat je wist dat zou komen. In haar nieuwste stikstofadvies oordeelt de commissie-Remkes dat Lelystad Airport voorlopig niet open kan voor vakantievluchten. Te veel stikstofuitstoot. Die uitspraak was nodig.

Immers, met gewone argumenten was verkeersminister Van Nieuwenhuizen niet te stoppen. En evenmin door apen die uit de mouw kwamen.

Zo maakte het niet uit dat de milieueffectrapportage fouten bleek te bevatten, toevallig allemaal in het voordeel van de ontwikkelingsplannen. Leon Adegeest, de nijvere ingenieur die de berekeningen van zijn vakgenoten nauwkeurig overdoet, concludeerde dat de effecten op natuurgebieden als de Veluwe fors waren onderschat.

Ook bleek de belofte onhoudbaar dat de luchthaven alleen overloop zou zijn voor Schiphol – om daar ruimte te maken voor zakelijke vluchten. Lelystad zou ook ruimte moeten bieden aan nieuwe prijsvechters. En dat terwijl ruimtegebruik echt het enige is dat de verdere opmars van prijsvechters afremt.

Naar de gallemiezen geholpen

Velen zijn blij dat ze dankzij de prijsvechters voor een habbekrats naar verre oorden kunt vliegen. Bijvoorbeeld naar plaatsen die onbedorven ogen, en waar nog rust en stilte heersen. Het slechte nieuws is dat diezelfde prijsvechters de rust en stilte in eigen land naar de gallemiezen helpen. Zij veroorzaken de drukte die wordt ontvlucht. Vorig jaar gingen er zelfs meer mensen met het vliegtuig op vakantie dan met de auto.

Op de ooit zo stille zuidwest-Veluwe, waar ik woon, is dat goed te merken. Daar komt tegenwoordig vanaf een uur of vijf ’s ochtends elke paar minuten een vliegtuig over. Dat klinkt of iemand ergens een asfaltdak staat af te branden. Met een flight-tracking-app kan ik zien dat het meestal vakantievluchten naar Griekenland zijn. En dan heb ik nog geluk. Hoe erg moet het voor omwonenden van Schiphol niet zijn.

Gelukkig, zou je zeggen, liggen er verspreid over Nederland talloze ‘stiltegebieden’, in totaal 6500 vierkante kilometer. Hier moeten natuurlijke geluiden overheersen – zoals krekelgetjilp, vogelzang en ruisende bladeren. Maar in de praktijk is het zelfs in de meeste stiltegebieden niet meer stil. Bijna overal klinkt machinelawaai: veel wegverkeer, maar vooral ook steeds meer vliegverkeer.

Lawaai maakt sommige mensen letterlijk ziek

Dit is geen luxeprobleem. Onderzoek wijst uit dat stilte belangrijk is voor uw gezondheid. Groene plekken waar rust heerst, helpen te herstellen van stress. Voor sommigen is stilte zelfs een levensvoorwaarde: ­lawaai maakt hen letterlijk ziek. En ook dierenleven wordt door lawaai geraakt. Dieren kunnen belangrijke geluiden niet meer goed oppikken en vogels moeten hoger zingen om boven het verkeer uit te komen.

De oorzaak is zonneklaar. Stiltebescherming bestaat in Nederland alleen op borden en papier. In de praktijk wordt lawaaierige machines geen duimbreed in de weg gelegd. Dat geldt voor vliegtuigen niet minder dan voor bladblazers en motorfietsen met sportuitlaten.

‘Men zal nog krijgen dat het nooit meer stil is en dat voortdurend ’s nachts en altijd de verdoemde rotmotoren om je kop ronken’, voorspelde Jan Hanlo in zijn gedicht ‘Nooit meer stil’. Zeventig jaar later moeten we concluderen dat hij hartstikke gelijk heeft gekregen. Ik vind het een gotspe dat het de stikstofuitstoot moet zijn die mens en dier voor nóg meer lawaai behoedt.

Patrick Jansen is ecoloog en universitair hoofddocent in Wageningen. Voor Trouw schrijft hij om de week een column.

Bron: Trouw, 17 januari 2020