CO2-compensatie is misleidend en ‘nattevingerwerk’

De CO2-compensatie die bedrijven aanbieden is niet voldoende. ‘Nattevingerwerk’, zegt een deskundige.

Bedrijven die de uitstoot van CO2 compenseren, maken zelden waar wat ze beloven. Klimaatschade wordt er nauwelijks mee teniet gedaan, projecten waarin ze investeren schieten tekort. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw, dat met tientallen aanbieders in Nederland, keurmerken en wetenschappers sprak. CO2-compensatie zit in de lift.

Vliegmaatschappijen, reisbureaus maar ook energiebedrijven bieden het hun klanten aan. Klanten krijgen zo, voor een kleine meerprijs, het idee dat de klimaatschade van hun vliegreis, autorit of energieverbruik teniet wordt gedaan. In deze opkomende markt gaan alleen al in Nederland miljoenen euro’s om. Gecompenseerd wordt door de aanleg of het behoud van bossen in bijvoorbeeld Zuid-Amerika of Azië, of in de bouw van windmolens in China. Ook het aanbieden van energiezuinige kooktoestelletjes in arme landen is populair.

Karig en selectief

Uit het onderzoek blijkt dat de aangeboden compensatie vaak te karig en selectief is. De bedrijven hebben op hun website weliswaar vaak CO2-rekenmachines, maar die geven de werkelijkheid te versimpeld weer. De klimaatschade van een vliegreis bijvoorbeeld, wordt veroorzaakt door veel meer dan de uitstoot van CO2, zegt Heleen de Coninck, klimaatwetenschapper van de Radboud Universiteit en lid van het VN-klimaatpannel IPCC. “Een vliegtuig stoot ook een hoop stikstofoxiden uit, en geeft condensstrepen en wolkenvorming. Het opwarmingseffect is daardoor minstens twee keer zo groot.”

In de wetenschap is de discussie over klimaatschade door vliegverkeer nog niet beslecht. Met name over hoge luchtlagen, waar complexe chemische processen spelen, is er nog weinig met zekerheid te zeggen. “Een effect als wolkenvorming kan je daarom niet terugdraaien door elders ter wereld bomen te planten”, zegt lector duurzaam transport Paul Peeters van Breda University of Applied Sciences.

Geen wetenschappelijke consensus

KLM, een van de maatschappijen die reizigers klimaatschade laten compenseren, erkent dit probleem. “Omdat er nog geen wetenschappelijke consensus is over het precieze klimaateffect van vliegen, beperken wij ons alleen tot CO2”, zegt KLM-woordvoerster Marjan Rozemeijer.

KLM beperkt zich tot CO2 compensatie

Uit het Trouw-onderzoek blijkt dat er ook nog wel wat aan te merken valt op de diverse projecten waarbij wordt geïnvesteerd als CO2-compensatie. In 2016 viel ruim 98 procent van de 5500 projecten door de mand in een studie van het Duitse wetenschappelijke Öko-Institut, waarvoor de Europese Unie opdracht had gegeven. De projecten beloofden meer dan ze in de praktijk waarmaakten, zegt Lambert Schneider van Öko-Institut. Hij spreekt over ‘nattevingerwerk’, zoveel mitsen en maren kleven aan de compensatie.

Ontbossing wordt overdreven

CO2-compensatie is bijvoorbeeld mogelijk door te investeren in bossen, zo is internationaal afgesproken. Door bomen te behoeden voor kap, wordt de uitstoot van CO2 immers voorkomen. Maar de ontbossing in een gebied wordt regelmatig overdreven, om zo op papier zoveel mogelijk CO2-winst te boeken.

De aanbieders van compensatieprojecten zijn zich bewust van deze kwetsbaarheid en schermen dus met certificering: keurmerken zien toe op een goede praktijk. De consument krijgt zo een veilig gevoel. De onafhankelijkheid van deze keurmerken is echter discutabel. De projecten schatten zelf hun CO2-compensatie, het keurmerk stempelt in feite af. Omdat keurmerken meer betaald krijgen als ze instemmen met meer compensatie, heeft een keurmerk dus belang bij een zo groot mogelijke opbrengst.

Gold Standard, ’s werelds grootste keurmerk weerspreekt dit. Woordvoerster Sarah Leugers zegt dat een ‘onafhankelijke, externe partij’ bepaalt hoeveel CO2-compensatie wordt toegekend aan een project. Dat is SustainCert, in 2018 opgericht door Gold Standard. De twee bedrijven zijn echter nauw met elkaar verbonden.

Bron: TROUW, 13 februari 2020

Lees ook: Nederlands klimaatbeleid is luchtkasteel.