Historisch vonnis: omwonenden belangrijker dan winsten multinationals
In een historisch vonnis oordeelt de rechter vandaag dat de belangen van omwonenden zwaarder wegen dan de winsten van de vliegindustrie.
Laagvliegend vliegtuig (FOTO: BTV Rotterdam)
De sector onder aanvoering van KLM kreeg vandaag het deksel op de neus waardoor de krimp van Schiphol kan beginnen.
De uitspraak is niet onverwacht voor kenners van het dossier. Immers worden overtredingen van de geldende wetgeving al jarenlang gedoogd. Aan die situatie moest vroeg of laat een einde komen.
Dat moment is nu aangebroken. Volgens de rechter hoeft minister Mark Harbers van Infrastructuur niet eerst een tijdrovende procedure te doorlopen om tot krimp van het vliegverkeer te besluiten. Het terugschroeven van het aantal vluchten kan per direct beginnen.
Het belangrijkste argument om tot dit vonnis te komen is het feit dat Schiphol al jaren illegaal bezig is. In het Luchthavenverkeersbesluit is in 2008 al vastgelegd wat wel en niet is toegestaan. Omdat deze regels knelden wordt sinds 2015 een oogje toegeknepen in aanloop naar een nieuw besluit.
Dat besluit had er allang moeten liggen, maar werd vertraagd door allerlei juridische hobbels, zoals het ontbreken van een natuurvergunning.
Gedogen heeft nu lang genoeg geduurd
Nu het nieuwe besluit zo lang op zich laat wachten, vindt de rechter het welletjes. Het is niet verantwoord burgers zo lang rechtsbescherming te onthouden die zo’n ernstige inbreuk veroorzaakt op de persoonlijke levenssfeer. Dat weegt in een rechtsstaat niet op tegen de financiële belangen van de vliegindustrie, aldus het vonnis.
Luchtvaartfirma’s worden volgens de rechter nauwelijks geschaad omdat de krimp van Schiphol vooralsnog een tijdelijk karakter heeft en omdat zij nog negen maanden de tijd hebben om hun bedrijfsvoering aan te passen op de vigerende wetgeving.
“Aan beleid dat in strijd is met het geldende recht kunnen luchtvaartmaatschappijen slechts in zeer bijzondere omstandigheden het vertrouwen ontlenen dat dit voor onbepaalde tijd zal voortduren. Die omstandigheden ontbreken”, stelt het vonnis klip en klaar.
“Het was duidelijk, ook voor de vliegindustrie, dat de status van het beleid onzeker was en dat het een illegale situatie in leven riep die niet onbeperkt kon voortduren.”
Daarbij is de Staat gehouden geldende rechtsregels te handhaven. Dat is jarenlang niet gebeurd en daar moet het kabinet nu werk van gaan maken.
‘Hoogmoed komt voor de val’
“Ik had niet anders verwacht”, aldus voorzitter Alfred Blokhuizen van SchipholWatch. “Het kan immers niet zo zijn dat een rechter een illegale situatie laat voortbestaan. Dit vonnis is desondanks historisch: vastgesteld is dat de belangen van omwonenden zwaarder wegen dan de financiële belangen van grote multinationals die met tientallen advocaten in de rechtbank paraderen.”
“Dit is een typisch geval van hoogmoed komt voor de val. Jarenlang heeft de vliegindustrie geen oog gehad voor de problemen die zij veroorzaakt. Dit vonnis is een historisch keerpunt en krijgt nog veel meer gevolgen. Hulde aan VVD-minister Mark Harbers voor zijn vasthoudendheid en zijn moed het eerdere vonnis aan te vechten”, aldus Blokhuizen, die als oud-volksvertegenwoordiger zeer hecht aan rechtstatelijkheid.
Het vonnis van vandaag geeft een forse impuls aan de rechtszaak die de stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuigoverlast (RBV) heeft aangespannen tegen de Staat. Daarin eist de stichting dat de overheid de leefomgeving van omwonenden beter beschermt. Er wordt een beroep gedaan op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Verdere krimp noodzakelijk
Voor adequate bescherming van de leefomgeving is krimp tot 440.000 vliegbewegingen onvoldoende. Daarom zal de overheid Schiphol moeten dwingen tot verdergaande maatregelen, zoals een complete ban op nachtvluchten en een nog verdere reductie van het aantal vliegbewegingen.
Nu het anticiperend handhaven wordt gestopt, valt Schiphol terug op de vergunning uit 2008. Dat staat maximaal zo’n 400.000 vluchten toe. Minister Harbers heeft dit aantal voorlopig weten op te rekken tot 440 of 460 duizend door de omstreden ‘experimenteerregeling’ – een tijdelijk plan waarbij de geluidsgrenzen verder worden opgerekt in het voordeel van de vliegindustrie.
Omwonendenorganisaties waaronder SchipholWatch zinnen op mogelijkheden om die regeling van tafel te krijgen, zodat doorgekrompen kan worden naar 400.000. Het uiteindelijke doel van omwonenden is om Schiphol te brengen binnen de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Naar schatting zal daarvoor een nieuwe grens nodig zijn van ten hoogste 250.000 vliegbewegingen.
Bron: SchipholWatch, 7 juli 2023