Beperkte krimp luchtvaart schaadt economie niet

De Nederlandse economie hoeft geen schade op te lopen van "een matiging van de groei of een beperkte krimp van de luchtvaart", terwijl het milieu er wel baat bij zou hebben. Dat is de hoofdconclusie van een onderzoek door onderzoeksbureau CE Delft (.pdf), in opdracht van Natuur en Milieu.

In het rapport "Moet de luchtvaart groeien om onze welvaart te behouden?" is een aantal vaak geponeerde stellingen in de politiek en media onderzocht. Daaruit blijkt dat voor vijf belangrijke claims geen wetenschappelijke onderbouwing te vinden is.

Dat geldt bijvoorbeeld voor de bewering dat de luchtvaart van groot belang is voor de Nederlandse economie en werkgelegenheid, en dat de 'hub-functie' van Schiphol verdwijnt als de luchthaven minder mag groeien. Ook dat een vliegbelasting de sector schaadt en het milieu niets oplevert, houdt wetenschappelijk geen stand.

In een reactie op de conclusies zegt directeur Marjolein Demmers van Natuur en Milieu: "Alle sectoren beseffen inmiddels dat het anders moet, alleen de luchtvaartsector en de minister blijven roepen hoe belangrijk groei van Schiphol en de Nederlandse luchtvaartsector is voor Nederland. Die mythe prikken we door met dit rapport."

Groei naar 540.000 vliegbewegingen

De discussie over Schiphol is weer opgelaaid sinds het kabinet deze maand aankondigde dat het aantal vliegbewegingen onder voorwaarden na 2020 mag groeien tot 540.000 per jaar. Omwonenden reageerden furieus. In de brief aan de Tweede Kamer waarin minister Van Nieuwenhuizen haar besluit aankondigde, staan verschillende argumenten voor groei van Schiphol.

Het onderzoek van Jasper Faber van CE Delft was toen al lang gaande. Hij zegt dat sommige van haar argumenten niet op feiten zijn gebaseerd. De minister schrijft bijvoorbeeld: "Het is belangrijk dat de sector vanaf 2021 weer perspectief heeft om te kunnen groeien. De connectiviteit met de rest van de wereld, die op een hoog niveau staat dankzij de hub-functie van Schiphol, is belangrijk voor onze open economie."

Met hub-functie wordt bedoeld dat veel passagiers Schiphol gebruiken om over te stappen op een ander vliegtuig. Volgens Faber is het onterecht dat de minister de groei van de luchtvaart koppelt aan die hub-functie. "Deze functie blijft ook wel bestaan zonder groei."

Faber verwijst naar vliegveld Heathrow bij Londen, dat al ruim tien jaar te maken heeft met een fysieke beperking om te kunnen groeien. "Heathrow heeft nog steeds een hub-functie, er zijn nog steeds veel overstappers. Het aantal bestemmingen is wel afgenomen, maar ze hebben zich gericht op de meest winstgevende routes."

Beetje krimp

Ook de bewering dat de groei van Schiphol van groot belang is voor het vestigingsklimaat, klopt volgens Faber niet. "Bereikbaarheid is één van de minder belangrijke aspecten voor bedrijven. Een goed opgeleide bevolking, een prettig woonklimaat en een gunstig belastingklimaat zijn allemaal belangrijker, zo blijkt als je het de bedrijven vraagt."

De claim dat groei van Schiphol goed is voor de economie, is volgens Faber eveneens niet vol te houden. "Er is geen bewijs dat meer luchtvaart leidt tot meer economische groei of meer economische baten." Zelfs een beetje krimp zal de economie volgens hem niet schaden. "Dan gaat het over bijvoorbeeld vijf of tien procent minder vliegbewegingen. Niet een rigoureuzere vermindering, zoals de helft, want dan is het evident wel schadelijk."

Faber hoopt dat zijn onderzoek ertoe zal leiden dat de discussie meer op feiten gebaseerd zal worden. "Wat levert de groei ons echt op en wat kost het ons, op het gebied van klimaat of geluid? Zodat besluiten beter en feitelijker onderbouwd worden."

Schiphol zegt in een reactie dat de onderzochte argumenten niet op haar van toepassing zijn. De luchthaven is het eens met de conclusie van CE Delft dat de luchtvaart directe werkgelegenheid biedt aan 65.000 mensen en een bijdrage levert aan het vestigingsklimaat. Maar over de anderen stellingen kan Schiphol naar eigen zeggen niet oordelen "omdat wij die argumenten niet op die manier gebruiken".

Een paar cijfers uit het rapport:

• Het aantal passagiers op Nederlandse luchthavens is de afgelopen twintig jaar gestegen van 32 miljoen in 1997 tot 76 miljoen in 2017. De grootste toename was er bij bestemmingen binnen de EU.
• Van de reizigers op Schiphol bestaat een derde uit zakelijke reizigers. Bij de overige reizigers gaat het voornamelijk om vakantie en/of familiebezoek.
• Schiphol is een echte overstap-luchthaven, ruim 30 procent van de reizigers zijn transferpassagiers. Van de KLM-passagiers is 63 procent overstapper.
• Hoogopgeleide Nederlanders vliegen bijna vijf keer zo vaak als laagopgeleiden. Acht procent van de Nederlandse bevolking maakt 40 procent van de vluchten.

Afgelopen weekend werd bekend dat de luchtvaart de enige sector is, die nog een flinke stijging van CO2-uitstoot laat zien. De uitstoot in nagenoeg alle andere sectoren is de afgelopen vijf jaar gedaald.

Demmers van Natuur en Milieu: "Het is tijd om afscheid te nemen van dit oude groei-denken en beslissingen over de Nederlandse luchtvaart te nemen op basis van de feiten. Die wijzen uit dat Nederland meer profiteert van krimp dan van groei."

Bron: NOS.nl, 18 juli 2019

Lees hier het geciteerde rapport

Gerelateerd: "veel economische argumenten voor groei luchtvaart kloppen niet."