Luchtvaartminister zoekt geitenpaadjes voor ‘ZZS’

Recentelijk heeft TNO een shockerend rapport gemaakt over de uitstoot van zeer schadelijke stoffen (ZZS) die de luchtvaartindustrie veroorzaakt.

Minister Harbers zegt geschrokken te zijn en belooft de Tweede Kamer zo snel mogelijk maatregelen te nemen.

Valt wel mee

Dat klinkt goed, maar deze pro-luchtvaartminister heeft zijn excuses al gereed waarom er in de praktijk niet veel hoeft te worden gedaan. In TROUW staat dat hij zegt dat er een verschil is tussen een vliegtuig en een industrie, zoals TATA-steel. Een vliegtuig is mobiel en verspreidt op grote afstand de uitstoot. “Dus” is de uitstoot rond het vliegveld relatief niet zo veel, stelt hij. Een duidelijke drogreden om vooral niets te hoeven aanpassen. In deze beredenering gaat de minister er aan voorbij dat het niet over 1 vliegtuig gaat, maar over 500.000 vliegbewegingen op alleen al Schiphol. Dus die ‘meevallende’ uitstoot is dus 500.000 keer erger dan hij verwacht.

Foto: "GIF" Mikael Seegen jX6WXNkvsPs unsplash

Handhaafbaar

Verder stelt deze minister voor luchtvaartgroei dat de maatregelen controleerbaar zijn, handhaafbaar. De ILT (Inspectie voor Luchtvaart en Transport) heeft in de luchtvaartgeschiedenis nog nooit 1 overtreding serieus beboet. De ‘gedragsregels’ zijn immers door de belanghebbende zelf opgesteld en klakkeloos overgenomen door de beleidsmakers. Hierdoor heeft de luchtvaart tot nu toe vrij spel. Minister Harbers studeert op het invoeren van grenswaarden voor de luchtvaart. Maar de hoogte daarvan moet dan wel ‘handhaafbaar’ zijn. Daarom wil hij eerst uitzoeken hoe de uitstoot zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en wat er te verwachten valt van nieuwe, schonere vliegtuigen. Met een nieuw onderzoek schuift de minister maatregelen voor zich uit.

Echter, er zijn ook Europese normen die moeten nagekomen. Deze prevaleren boven de handjeklap-afspraken die binnen Nederland zijn gemaakt. Wij hebben helaas te maken me een ministerie met een selectief geheugen. De overkoepelende regels worden helaas vergeten. Kortom, het ministerie roept nieuwe rechtszaken over zichzelf af.

Volksgezondheid

Van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ernst Kuipers) had verwacht mogen worden dat hij hier direct op gereageerd zou hebben. Hier is immers de volksgezondheid ernstig in het geding. Tot nu toe is hier nog geen signaal van gekomen. Ook zijn ministerie moet zich houden aan de internationale afspraken binnen de EU en de voorschriften van de Wereld Gezondheidsraad, WHO.

Trouw

Lees het artikel uit Trouw:

Kankerverwekkende uitstoot door luchtvaart is gigantisch, minister zint op maatregelen.

Voor de industrie gelden grenzen, voor de luchtvaart niet. Die stoot onbeperkt enorme hoeveelheden ‘zeer zorgwekkende stoffen’ uit. Benzeen is het gevaarlijkst.

De luchtvaart stoot gigantisch veel kankerverwekkende stoffen uit, véél meer dan wat in de industrie is toegestaan. Voor de uitstoot van vliegtuigen gelden namelijk geen beperkingen, omdat die niet uit een schoorsteen komt, maar over een groter gebied wordt verspreid. Minister Harbers (infrastructuur) broedt nu op maatregelen, schrijft hij aan de Tweede Kamer, maar daarvoor is eerst meer onderzoek nodig.

Het gaat om ‘zeer zorgwekkende stoffen', en die worden niet voor niets zo genoemd. Ze kunnen kankerverwekkend zijn en schadelijk voor de voortplanting, ze kunnen menselijke genen veranderen en zich in de voedselketen ophopen en ze worden slecht afgebroken. Dat is de reden dat de industrie zich bij de uitstoot van zulke stoffen moet houden aan strenge grenswaarden.

De uitstoot van de luchtvaart gaat die grenswaarden erg ver te boven, blijkt uit onderzoek van TNO in opdracht van minister Harbers. Het meest opzichtig gebeurt dat met formaldehyde, een stof waarvan inderdaad vaststaat dat die kanker kan veroorzaken. De industrie mag daarvan hoogstens 2,5 gram gemiddeld per uur uitstoten, Schiphol kwam in 2019 uit op een uurgemiddelde van maar liefst 5514 gram.

Mijn hemel

Ook de uitstoot van zes andere zeer zorgwekkende stoffen overschrijdt de normen voor de industrie heel ruim. “Benzeen is de gevaarlijkste”, zegt emeritus hoogleraar milieuchemie Jacob de Boer met een blik op de cijfers: 753 gram per uur, terwijl de norm voor de industrie op maximaal 2,5 gram ligt. “Mijn hemel!”

Een pad met kleine schoorstenen

“Ik kan me voorstellen dat mensen zich daar zorgen over maken”, schrijft Harbers aan de Kamer. Maar hij wil deze gegevens ook ‘in perspectief plaatsen’. Die grenswaarden voor de industrie gelden voor wat er uit een schoorsteen komt, en dat heeft rechtstreeks invloed op de luchtkwaliteit eromheen. Maar vliegtuigmotoren zijn een mobiele bron: die creëren een ‘pad met allemaal kleine schoorstenen’, met veel minder directe gevolgen voor de kwaliteit van de lucht.

Toch is het gebied waarover de luchtvaart haar zeer zorgwekkende stoffen verspreidt niet groot. Sowieso gelden de uitstootcijfers uit het TNO-onderzoek alleen voor de zogeheten LTO-fase van de vlucht: het landen vanaf en opstijgen tot ongeveer 900 meter. Binnen dit beperkte deel van het vliegtuigverkeer wordt bovendien 94 procent van schadelijke stoffen uitgestoten bij het taxiën, dus op het vliegveld zelf. Dat ‘pad met schoorstenen’ is dus niet erg uitgestrekt.

“Voor de mensen die op de platforms van Schiphol werken, zijn dit echt zorgwekkende cijfers”, zegt De Boer. “Voor de omwonenden hangt het ervan af hoe ver ze van Schiphol af wonen, hoe de wind staat en hoe snel deze stoffen verdund raken. Maar laat duidelijk zijn: van dit soort uitstoot moeten we zien af te komen.”

Normen moeten handhaafbaar zijn

De uitstoot komt vooral vrij als kerosine niet volledig verbrand wordt, en dat gebeurt het meest als de vliegtuigmotor niet op vol vermogen draait – vandaar dat taxiën zo vervuilend is. Laat bij dat taxiën het vliegtuig voortaan op één motor draaien, oppert TNO daarom, die dan dus meer vermogen moet leveren. Of zet elektrische vliegtuigslepers in, en houd in elk geval de taxi-routes kort.

Minister Harbers studeert daarnaast op het invoeren van grenswaarden voor de luchtvaart. Maar de hoogte daarvan moet dan wel ‘handhaafbaar’ zijn. Daarom wil hij eerst uitzoeken hoe de uitstoot zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en wat er te verwachten valt van nieuwe, schonere vliegtuigen. Ook wil hij weten welke stoffen precies de meeste vervuiling rond luchthavens veroorzaken. Hij hoopt daarover in het najaar uitsluitsel te kunnen geven.

Bron: Trouw, 31 maart 2023   

Gerelateerd:
Alarm: kankerverwekkende uitstoot vliegverkeer duizenden keren boven industrienorm.