Is het nog rendabel dit verlieslatende vliegveld op te knappen? (Foto ter illustratie: BTV-Rotterdam)
Is dit nog wel de moeite waard?
Op de website van Rotterdam The Hague Airport (RTHA) wordt een aankondiging van groot onderhoud aan de start-landingsbaan van het vliegveld genoemd. Deze staat gepland voor begin 2028. Dit lijkt op het eerste gezicht een technisch en onvermijdelijk verhaal: “... net als bij een snelweg of spoorlijn is periodiek groot onderhoud nodig om de infrastructuur veilig en betrouwbaar te houden.” Het voordeel is dat bewoners gedurende die tijd (6 tot 12 weken) weer tijdelijk mogen genieten van de rust en schone lucht waar zij al jaren naar snakken. Immers de baan is dan volledig buiten gebruik is voor vliegverkeer, met uitzondering van (spoedeisende) helikopters.
Deze adempauze is overigens maar van korte duur, want er is al geregeld dat vliegverkeer daarna de gemiste slots mogen ‘inhalen’. Dat levert dan weer extra overlast en uitstoot in het hoogseizoen.
Fundamenteel
Maar achter deze ogenschijnlijk neutrale boodschap schuilt een veel fundamentelere vraag: is het nog wel van deze tijd om miljoenen te investeren in het in stand houden van een regionale luchthaven als RTHA, terwijl haar maatschappelijke nut en toekomst steeds meer ter discussie staan?
Vanzelfsprekendheid
De luchthaven presenteert het geplande onderhoud als een logische stap: het asfalt en de verlichting worden in één keer aangepakt, zodat de baan weer “jaren mee kan”. De vorige renovatie dateert van 2008. Het minimaliseren van de impact voor gebruikers wordt genoemd als belangrijk uitgangspunt, zoals te verwachten valt, wordt er geen woord gerept over de omwonenden. De boodschap: alles is onder controle, de hinder voor de vliegtuigen wordt beperkt, en na de werkzaamheden kan het vliegverkeer weer gewoon doorgaan.
Maar, is dat wel zo?
Groeiende kritiek en onzekerheid
Deze vanzelfsprekendheid staat echter haaks op de realiteit buiten de luchthavenhekken. De afgelopen jaren is het maatschappelijk draagvlak voor regionale luchthavens als RTHA sterk afgenomen. De Bewoners Tegen Vliegtuigoverlast (BTV) medisch specialisten maar ook economen en andere organisaties wijzen al jaren op de negatieve impact van het vliegveld op het leefklimaat, de gezondheid en het milieu in de regio Rotterdam en ook de economie. De vergunningaanvraag van RTHA wordt door onafhankelijke experts zelfs “chaotisch en onvolledig” genoemd, met forse gebreken op het gebied van natuur, milieu, geluid, luchtkwaliteit en veiligheid. Essentiële informatie ontbreekt, en de aanvraag voldoet niet aan de wettelijke eisen. Er is geen actuele natuurvergunning, en de milieueffectrapportage is niet bijgevoegd of onvoldoende actueel.
Daar komt bij dat de luchthaven al jaren opereert zonder een actueel Luchthavenbesluit, en dat de overheid herhaaldelijk in gebreke is gesteld wegens het uitblijven van een nieuw besluit. Het vliegveld opereert nog steeds met een ‘gedoogvergunning’. De BTV heeft zelfs juridische stappen gezet om de overheid tot actie te dwingen, wat de bestuurlijke chaos rondom RTHA onderstreept.
Economisch nut
Misschien nog fundamenteler is de vraag naar het economisch nut van RTHA. De Provincie Zuid-Holland heeft recent de opdracht gegeven een onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren naar de toekomst van de luchthaven, waarin expliciet wordt gekeken naar de maatschappelijke kosten en baten. De resultaten van dit onderzoek zullen ruim voordat de verbouwing gaat starten, bekend zijn
Uit een eerder onafhankelijk onderzoek blijkt dat het economisch belang van het vliegveld voor de regio zeer beperkt is, zeker in verhouding tot de overlast en milieuschade die het veroorzaakt. De werkgelegenheid die direct aan de luchthaven te danken is, is relatief klein, en veel banen zijn laagwaardig of seizoensgebonden. Tegelijkertijd staat het vliegveld woningbouwplannen in de weg en draagt het bij aan de stikstof- en fijnstofproblematiek in de regio.
MKBA: Sluiting levert per saldo meer op
Het meest opvallend is de uitkomst van de Maatschappelijke Kosten-Baten Analyse (MKBA), uitgevoerd door erkende onderzoeksbureaus en te vinden op de website Ruimbaan voor Rotterdam. Deze analyse concludeert dat een (gefaseerde) sluiting van RTHA per saldo méér maatschappelijke waarde oplevert dan het openhouden van het vliegveld. De baten van sluiting – zoals ruimte voor woningbouw, verbeterde luchtkwaliteit, minder geluidsoverlast en een beter leefklimaat – wegen zwaarder dan de kosten van het verlies aan vliegverkeer en werkgelegenheid. Dit is een conclusie die niet zomaar terzijde kan worden geschoven. Het positieve saldo loopt in de miljarden.
Lees verder onder de afbeeldingen.
Bericht op website RTHA.
"Stadskwartier Noorderbos" blijkt veel meer op te leveren voor de regio dan een vliegveld.
Moment voor bezinning
Tegen deze achtergrond is het opvallend dat de luchthaven het geplande onderhoud presenteert als een vanzelfsprekendheid, zonder enige reflectie op de bredere maatschappelijke discussie. Het is een gemiste kans: juist nu het vliegveld voor een ingrijpende renovatie staat, zou het logisch zijn om eerst een fundamentele afweging te maken over de toekomst van RTHA. Is het verantwoord om miljoenen te investeren in een infrastructuur waarvan het maatschappelijk nut zo ter discussie staat? Of is het tijd om – in lijn met de uitkomsten van de MKBA en het provinciale onderzoek – te kiezen voor een andere invulling van het terrein, met meerwaarde voor de regio? Het gegeven dat het laatste groot onderhoud dateert uit 2008 geeft aan dat de technische waarde van eerdere investeringen al volledig zijn afgeschreven en dat bij sluiting hier geen verlies meer op wordt geleden.
Tot slot: tijd voor echte keuzes
Het geplande onderhoud aan de start-landingsbaan van RTHA is geen neutrale technische ingreep, maar een politieke en maatschappelijke keuze. Het is hoog tijd dat de overheid, de provincie en de stad Rotterdam deze keuze expliciet maken, in plaats van op de automatische piloot door te gaan met het in stand houden van een luchthaven die haar beste tijd gehad lijkt te hebben. De feiten zijn helder: het economisch nut is beperkt, de overlast en milieuschade zijn groot, en sluiting levert per saldo meer op voor de regio. Laten we deze onderhoudsbeurt aangrijpen als moment van bezinning – en eindelijk kiezen voor een toekomst die past bij de behoeften van de bewoners en de uitdagingen van deze tijd.
Bronnen:
- website Rotterdam The Hague Airport
- website: Ruimbaan voor Rotterdam